Güç kompanzasyon sistemleri
Firma: Mir Elektrik Ruhsat ve Uygulama Projeleri Bursa
Yetkili Kişi: Ebru Annak TANIŞ
Telefon Numaraları: ☎️ 0546 252 25 15 - ☎️ 0546 252 25 16
Hizmetler:
- Elektrik Güç Arttırımı Projeleri
- Elektrik Abone Projeleri
- Elektrik Uygulama Projeleri
Elektrik Tesisat Projeleri: Kapsamlı Rehber
Bu kapsamlı rehber, elektrik tesisat projelerinin temelini oluşturan yükleme cetveli oluşturma, temel elektrik hesaplamaları, eş zamanlılık katsayısı uygulaması, güç kompanzasyon sistemleri ve UEDAŞ proje kontrol süreçleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Elektrik mühendisliği öğrencileri, sahada çalışan profesyoneller ve UEDAŞ bünyesindeki proje kontrol mühendisleri için değerli bir kaynak olması amaçlanmıştır.
Yükleme Cetvelinin Önemi
Yükleme cetveli, elektrik tesisat projesinin can damarıdır...
- Tesisattaki tüm elektrik alıcıları ve özellikleri detaylı bir şekilde listelenir.
- Her bir alıcının ve devrenin ihtiyaç duyduğu güç ve akım değerleri belirlenir.
- Kablo kesitleri ve koruma cihazları doğru seçilir.
- Gerilim düşümü hesapları güvenilir yapılır.
- Enerji dağıtım panoları boyutlandırılır.
- Güç kompanzasyon ihtiyacı belirlenir.
- UEDAŞ onay süreçleri kolaylaşır.
Yükleme Cetveli Oluşturma Adımları ve Detaylı Açıklamalar
Projedeki tüm elektrikli cihazların türü, konumu, kullanım amacı gibi detaylar not edilmelidir. Özellikle özel yükler (büyük motorlar, kaynak makineleri vb.) için kalkış akımları ve çalışma döngüleri gibi ek bilgiler önemlidir.
- Aydınlatma: Armatür tipleri, lümen değerleri, kontrol şekilleri (anahtar, dimmer vb.).
- Prizler: Genel amaçlı, özel amaçlı (UPS, topraklı vb.), konumları ve besleyecekleri potansiyel yükler.
- Motorlar: Güçleri, yol verme yöntemleri (direkt, yıldız-üçgen, soft starter vb.), çalışma frekansları.
- Isıtma/Soğutma: Tipleri (elektrikli radyatör, klima, ısı pompası vb.), güçleri, kontrol sistemleri.
- Zayıf Akım: Sistemlerin güç ihtiyaçları (yangın alarm, güvenlik, data vb.).
Her bir alıcı için güç ve akım hesaplanırken, faz dağılımlarına dikkat edilmelidir. Üç fazlı sistemlerde dengeli yük dağılımı hedeflenmelidir.
- Tek Fazlı Hesaplama Detayları: Gerilim genellikle 230V alınır. Güç faktörü cihazın karakteristiğine göre belirlenir (dirençli yükler için ~1, endüktif/kapasitif yükler için farklı değerler).
- Üç Fazlı Hesaplama Detayları: Hatlar arası gerilim 400V alınır. Güç faktörü ve yükün dengesi akım değerlerini etkiler. Dengesiz yük durumlarında faz akımları farklılık gösterebilir.
Tek Fazlı Akım (I) = Ptoplam / (V × cos φ)
Üç Fazlı Akım (I) = Ptoplam / (√3 × VL × cos φ)
Eş zamanlılık katsayısı, tesis tipine ve kullanım alışkanlıklarına göre belirlenir. Tipik değerler:
- Konutlar: 0.4 - 0.7 (daire sayısına göre değişir)
- Ofisler: 0.6 - 0.8
- Alışveriş Merkezleri: 0.7 - 0.9
- Hastaneler: 0.8 - 0.95 (kritik alanlara göre değişir)
- Endüstriyel Tesisler: 0.6 - 0.9 (üretim süreçlerine göre değişir)
Eş zamanlılık katsayısı seçimi gerekçelendirilmeli ve UEDAŞ tarafından kabul edilebilir sınırlar içinde olmalıdır.
Yükleme cetvelinde faz dağılımları, gerilim düşümü için kablo uzunlukları gibi ek bilgiler de yer alabilir.
Örnek Yükleme Cetveli Tablosu
| Sıra No | Mahal/Linye Adı | Alıcı Adı | Güç (W/VA) | Adet | Toplam Güç (W/VA) | Güç Faktörü (cos φ) | Eş Zamanlılık Katsayısı | Talep Gücü (W/VA) | Akım (A) | Bağlantı Şekli | Sigorta (A) | Kablo Kesiti (mm²) | Açıklama |
|---|
UEDAŞ Proje Kontrolünde Dikkat Edilen Detaylı Hususlar
- Yönetmelik ve Standartlara Detaylı Uygunluk: Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği'nin tüm maddelerine ve ilgili TS standartlarının güncel versiyonlarına (TS IEC 60364 serisi, TS HD 60364 serisi vb.) tam uyum aranır. Özellikle güvenlik, koruma ve topraklama konularına hassasiyet gösterilir.
- Bağlı Yüklerin Belgelendirilmesi: Projede belirtilen alıcıların teknik katalogları veya üretici beyanları talep edilebilir. Özellikle yüksek güçlü veya özel ekipmanların güç ve akım değerlerinin doğruluğu teyit edilmek istenir.
- Güç Faktörü Kompanzasyonu: Düşük güç faktörüne sahip yükler için kompanzasyon çözümleri (kondansatör bankları) projelendirilmiş olmalı ve kapasite hesabı yükleme cetveli ile uyumlu olmalıdır. Kompanzasyonun yeri ve kontrol şekli de incelenir.
- Eş Zamanlılık Katsayısı Gerekçelendirmesi: Seçilen eş zamanlılık katsayısının neden uygun olduğu detaylı olarak açıklanmalıdır. Benzer projelerden örnekler veya standartlardaki tavsiyeler referans gösterilebilir.
- Akım ve Gerilim Düşümü Hesaplarının Detayları: Hesaplamalarda kullanılan formüller, kablo uzunlukları, iletkenlik değerleri ve diğer parametreler açıkça belirtilmelidir. Gerilim düşümünün izin verilen sınırlar içinde kaldığı gösterilmelidir.
- Kablo ve Koruma Cihazlarının Seçim Kriterleri: Kabloların akım taşıma kapasiteleri, ortam sıcaklığı, döşenme şekli gibi faktörler dikkate alınarak seçilmelidir. Koruma cihazlarının (sigorta, devre kesici) açma karakteristikleri ve seçicilik prensipleri projelendirilmelidir.
- Topraklama Sistemi Detayları: Topraklama sistemi tipi (TT, TN, IT), topraklama iletken kesitleri, eş potansiyel kuşaklama detayları ve ölçüm yöntemleri açıkça belirtilmelidir.
- Pano ve Dağıtım Sistemi: Panoların boyutlandırılması, iç yerleşimi, etiketlemeleri ve kısa devre dayanımları gibi bilgiler kontrol edilir. Dağıtım şeması ile yükleme cetveli arasında tutarlılık aranır.
- Acil Durum Sistemleri: Varsa acil durum aydınlatma, yangın alarm, jeneratör gibi sistemlerin yükleme cetvelinde doğru şekilde belirtilmesi ve ilgili standartlara uygunluğu kontrol edilir.
UEDAŞ proje kontrol mühendisleri, bölgesel uygulamaları, güncel mevzuat değişikliklerini ve işletme tecrübelerini de dikkate alarak detaylı bir inceleme yaparlar.
Güç Kompanzasyon Sistemleri (Detaylı Bilgi)
Giriş
Güç kompanzasyon sistemlerinin temel amacı...
Reaktif Güç ve Güç Faktörü İlişkisi
Endüktif yükler aktif gücün yanı sıra...
Kompanzasyonun Amacı ve Önemi
Sadece fatura tasarrufu değil, sistem verimliliği ve güvenliği için de kritik öneme sahiptir.
Çalışma Prensibi ve Kontrol Yöntemleri
Reaktif güç kontrol rölelerinin çalışma prensipleri, ayar parametreleri ve farklı kontrol algoritmaları (örneğin cos φ hedefli kontrol, akım kontrolü) açıklanır.
Faydaları (Ekonomik ve Teknik Detaylar)
- Enerji Verimliliğinin Artması: Kayıpların azalmasıyla iletim ve dağıtım sistemlerindeki yükü azaltır.
- Elektrik Faturalarında Azalma: Reaktif enerji tarifelerinden kaçınılır, talep gücü düşebilir.
- Şebeke ve Tesisatın Rahatlaması: Daha düşük akım, ekipman ömrünü uzatır ve arıza riskini azaltır.
- Gerilim Düşümünün Azalması: Özellikle uzun hatlarda ve uzak noktalarda daha stabil gerilim sağlar.
- Ekipman Ömrünün Uzaması: Aşırı ısınma ve zorlanmaların azalmasıyla.
- Tesisat Kapasitesinin Artması: Mevcut altyapı ile daha fazla aktif güç iletilebilir.
- Daha İyi Güç Kalitesi: Harmoniklerin azaltılmasına yardımcı olabilir (filtreli kompanzasyon).
Güç Kompanzasyon Sistemi Türleri (Detaylı Teknik Özellikler)
Uygulama Şekillerine Göre:
- Bireysel Kompanzasyon: Her bir büyük endüktif yükün (motor, trafo) çektiği reaktif gücü lokal olarak karşılamak için doğrudan alıcının terminallerine veya yakınına bağlanır. Kontaktör ile alıcıyla senkronize çalışır. Harmonik üretmeyen, sabit veya yavaş değişen yükler için uygundur.
- Grup Kompanzasyon: Benzer karakteristiklere sahip birkaç alıcının (örneğin bir üretim hattındaki motorlar, bir kattaki aydınlatma grubu) reaktif güç ihtiyacını tek bir kondansatör bankosu ile karşılar. Tek bir kontaktör ile kontrol edilir. Yüklerin eş zamanlı devreye girip çıktığı durumlarda ekonomik bir çözümdür.
- Merkezi Kompanzasyon: Tesisin toplam reaktif güç ihtiyacını karşılamak üzere ana dağıtım panosuna kurulan otomatik kondansatör bankolarıdır. Reaktif güç kontrol rölesi, sistemin güç faktörünü sürekli izleyerek kondansatör kademelerini otomatik olarak devreye alır veya çıkarır. Değişken yükler için idealdir ve genellikle harmonik filtreleme seçenekleri sunar.
Teknolojilerine Göre:
- Klasik (Kontaktörlü) Kompanzasyon: Kondansatörler kontaktörler aracılığıyla devreye alınıp çıkarılır. Ekonomik ve yaygın bir çözümdür ancak anahtarlama hızları düşüktür ve hızlı yük değişimlerine yavaş tepki verebilir. Kontaktörlerin seçimi, kondansatörlerin yol verme akımlarını karşılayacak şekilde yapılmalıdır.
- Dinamik (Tristör Anahtarlamalı) Kompanzasyon: Kondansatörler tristörler gibi yarı iletken anahtarlama elemanları ile çok hızlı bir şekilde (milisaniyeler içinde) devreye alınıp çıkarılır. Hızlı değişen ve darbeli yükler (kaynak makineleri, asansörler, vinçler) için idealdir. Flicker (gerilim titreşimi) sorunlarını azaltmaya yardımcı olur. Maliyeti kontaktörlü sistemlere göre daha yüksektir.
- Statik Var Kompanzasyon (SVC): Güç elektroniği tabanlı gelişmiş bir kompanzasyon sistemidir. Tristör kontrollü reaktörler (TCR) ve tristör anahtarlamalı kondansatörler (TSC) kombinasyonlarını kullanarak reaktif gücü sürekli ve çok hızlı bir şekilde ayarlar. Büyük endüstriyel tesislerde, enerji iletim ve dağıtım sistemlerinde gerilim kararlılığını sağlamak ve güç kalitesini iyileştirmek için kullanılır. Harmonik filtreleme yetenekleri gelişmiştir.
- Harmonik Filtreli Kompanzasyon: Harmonik akımların yoğun olduğu tesislerde (örneğin sürücülü sistemler, doğrultucular), kompanzasyon sisteminin harmoniklerden zarar görmesini engellemek ve aynı zamanda harmonikleri filtrelemek için kondansatörler ve endüktanslardan oluşan özel filtre devreleri içerir. Sistem rezonans riskini ortadan kaldırır ve güç kalitesini artırır.
- Sürücülü Kompanzasyon: Frekans konvertörleri (sürücüler) reaktif güç çeker ve harmonik akımlar üretir. Sürücülü kompanzasyon sistemleri, sürücülerin neden olduğu bu sorunları gidermek için özel olarak tasarlanmıştır. Aktif filtreler veya hibrit çözümler (pasif filtreler + aktif filtreler) kullanılabilir.
Sonuç
Elektrik tesisat projelerinde doğru yükleme cetveli oluşturulması, hassas hesaplamaların yapılması ve uygun güç kompanzasyon sistemlerinin projelendirilmesi, tesisin güvenliği, verimliliği, ekonomik işletilmesi ve UEDAŞ gibi dağıtım şirketlerinin onay süreçlerinin sorunsuz tamamlanması için hayati öneme sahiptir. Bu kapsamlı rehberin, elektrik mühendisliği alanındaki tüm paydaşlara değerli bir bilgi kaynağı sunması umulmaktadır.
Güncel yönetmelik, standart ve UEDAŞ mevzuat bilgilerine her zaman ilgili resmi kaynaklardan ulaşılması ve projelerin bu doğrultuda hazırlanması büyük önem taşımaktadır.